Rapport: natuur Geuldal voorkwam ergere overstromingen

De Geul in Wijlre buiten de oevers getreden. © Natuurmonumenten
De natuur in het Geuldal heeft tijdens de zware overstromingen van vorige zomer gefunctioneerd als een "klimaatbuffer" en erger voorkomen.
Tot die conclusie komen onderzoekers van het onafhankelijke Bureau Stroming in een rapport voor Natuurmonumenten. "Zonder deze bufferende werking van het Geuldal was de waterstand in Valkenburg en Meerssen nog veel hoger geworden", schrijven ze.

Enorme ravage

Zuid-Limburg en delen van België en Duitsland werden in juli vorig jaar getroffen door ernstige overstromingen. Die waren het gevolg van extreme regenval. In Limburg ontstond vooral in het toeristische Valkenburg een enorme ravage. De dijken langs de Maas hielden het wel, maar op diverse plaatsen was dat spannend.

Meeste neerslag

In het rapport wordt becijferd dat in het Nederlandse deel van het gebied veruit de meeste neerslag die hier viel werd vastgehouden in de bodem: zo'n 80 tot 85 procent. "Natuurlijk landgebruik draagt daar fors aan bij", schrijven de onderzoekers. Door de vegetatie, zoals bladeren van bomen en struiken, werd het water vertraagd en is het in de bodem gezakt. "Het betekent dat de restanten voor de grote ramp hebben gezorgd in Mechelen en Valkenburg, terwijl het gros van het water in principe in de ondergrond is achtergebleven", vertelt André Hassink van Natuurmonumenten op L1 Radio. "Dat vonden we een interessante conclusie. Er wordt vaak naar de ramp gekeken, maar niet naar wat goed ging."

Andere samenstelling

Over de grens in België lag het percentage van de neerslag dat in de bodem trok lager, op 50 tot 65 procent. De rest van het water stroomde weg via beken en uiteindelijk de rivier, die buiten zijn oevers trad. Het verschil tussen het Nederlandse en het Belgische deel van het gebied heeft vooral te maken met een andere samenstelling van de bodem. Toch valt ook aan de Belgische kant van de grens het risico op overstromingen wel te verkleinen. Bijvoorbeeld door drainagesystemen te verwijderen. Die voeren veel water af en dragen zo bij aan een hogere waterstand.

Beperk aanleg kades

Volgens de onderzoekers is het belangrijk om de bufferfunctie van de natuur in het gebied te behouden en verder uit te bouwen. "Benut het Geuldal optimaal als overstromingsvlakte en beperk de aanleg van kades en dergelijke tot de hoogst noodzakelijke locaties." Het dal moet wat de onderzoekers betreft vooral open blijven en dus niet worden volgebouwd. Maatregelen hebben verder vooral zin als ze water vertragen. "Iedere liter die vertraagd wordt helpt", klinkt het.

Bijdrage leveren

Hassink geeft aan dat alle maatregelen nodig zijn. "Waterschap zegt dat ze het met waterbuffers niet alleen redden. Vanuit onze invalshoek van landschap en natuurgebieden redden we het ook niet alleen. Iedereen moet proberen op de plek waar de regendruppel valt om die vast te houden en te kijken of eenieder zijn of haar bijdrage kan leveren om vermindering van het water dat in de Geul terechtkomt te bereiken."

Natuur belangrijke bondgenoot

Boomstammen en takken in beken laten liggen kan ook helpen om de stroom af te remmen en water beter te verspreiden. Een andere mogelijke maatregel is om akkers op hellingen om te vormen tot "kruidige graslanden". Zo kan meer regenwater worden vastgehouden. Al met al is de natuur volgens Natuurmonumenten "een belangrijke bondgenoot in de strijd tegen hoogwater".

Maatregelen buiten het gebied

Ook zijn volgens de onderzoekers maatregelen buiten het gebied nodig om een natuurgebied als klimaatbuffer te laten functioneren. "Zeker in het Limburgse Heuvelland waar het een groot gebied betreft, gaat het over de natuurlijke inrichting van het totale landschap, niet alleen van natuurgebieden."

Belangrijke kans voor Limburg

Daarnaast is het volgens Hassink van belang dat iedereen zijn steentje bijdraagt. "Vaak wordt in Nederland naar elkaar gewezen wie verantwoordelijk was. Onze conclusie is dat iedereen verantwoordelijk zou moeten zijn voor wat met het water gebeurt. We gaan het niet helemaal oplossen, maar we kunnen wel samen de problemen minder groot maken. Het is een belangrijke kans voor Limburg."

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip of opmerking voor de redactie? Stuur ons een bericht via WhatsApp of stuur een mail naar redactie@l1.nl!